مقاله ای به نقل از دکتر محمد طاهر کنعانی

اخیرا ماهواره یوتل ست با قطع برنامه های برون مرزی ماهواره ای صدا وسیمای کشورمان،اصل حقوقی وفلسفی آزادی بیان رابه چالش کشید. آزادی بیان واندیشه امروزه به اصل قوی تری به نام آزادی اطلاعات وخبررسانی وآزادی رسانه متحول شده است.تاوقتی رسانه های آزاد موافق ومخالف وجود نداشته باشند؛سخن از آزادی بیان امری بیهوده وغیرعملی است.براساس ماده 19اعلامیه جهانی حقوق بشروماده19میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی وماده 10 کنوانسیون اروپایی حقوق بشروماده13 کنوانسیون امریکایی حقوق بشر،آزادی بیان شامل هر گونه تحصیل وانتشار واشاعه وتفحص اطلاعات وافکار به هر وسیله ی مناسب وخارج از مزرها می گردد.آیا غربی هامی خواهند درمبنای تمدن خود(آزادی اندیشه وبیان واصول حقوق بشروآزادی رسانه ولیبرالیسم )تجدیدنظر کنند؟درصورت مثبت چرا واکنش هاچنین آزادی ستیز وضد حقوقی شده است؟ بدون شک این واکنش های بی سابقه ،در خلال جنگ سرد بین ایران وامریکا بوجود آمده است.ازطرف ما نیزازیک سو درطول سالیان گذشته ،با ارسال پارازیت از پخش برنامه های ماهواره ای فرامرزی جلوگیری شده است.از سوی دیگر با روش های فیلترینگ شاهراههای رسانه ای اینترنتی محدود گردیده واکنون نیز برنامه ریزی برای جایگزینی اینترانت ووعده ی استفاده از شبکه ی ملی اینترنت و کنترل وحذف بسیاری سایت ها رامی دهیم.البته عوامل دیگر مانند تشدید تحریم ها وبرگزیدن روش های خصمانه غربی ها بدون شک در این تصمیمات نا بخردانه شان موثر است.

پارازیت وفیلترینگ با عدم اجازه استفاده از شبکه ی سیستم ماهواره ای تفاوت دارد.مالک ماهواره ممکن است بگویدحق داردومی تواند از استفاده ی دیگران ازامکاناتش جلو گیری کند.هرچند آن هم خود نوعی سانسور محسوب می شود؛امادر حالت اول از حق اطلاع رسانی ودریافت خبر توسط دیگران جلوگیری کرده ایم.بهر حال ما هم زمانی می توانیم به اصل اساسی آزادی بیان استناد کنیم که خودمان از نظر قولی وعملی به این اصل انسانی پای بند باشیم.حال جای سوال این است که آیا عمل به اصل کلی آزادی بیان در نظام حقوقی ایران مجاز است یاخیر.در پاسخ می گوییم؛براساس اصول2و14و23و24قانون اساسی آزادی بیان  وآزادی اطلاعات وکسب خبرحق شهروندی مردم ایران است ولو این که خبرپراکنی از ناحیه ی دشمنان باشد.البته سانسور فیلم ها وبرنامه های مبتذل وغیر اخلاقی از موضوع آزادی بیان خارج است.مردم خودشان باید قدرت تمیز داشته باشند که بین سخن حق وباطل یکی را انتخاب نمایند.تقویت این قدرت انتخاب با توسعه اصل آزادی بیان ممکن است.

علاوه بر قانون اساسی آیات وروایات بیشماری داریم که گفتگو وردیه ونقد وگوش دادن به مخالفان دینی وسیاسی نه تنها مجاز بلکه تکلیف است.آیات شریفه جادلهم باللتی هی احسن ،وشاورهم فی الامر بالحکمه والموعظه الحسنه و یستمعون القول فیتبعون احسنه وروایات مربوط به مجادله عمومی حضرات معصومین علیهم السلام ،دلالت برآن دارد که اسلام درشرایط آزادی بیشتر می تواند سخن حق خودرابه گوش جهانیان برساند.در تمدن اسلامی گفتگو امری مثبت و معمول بوده وفرهنگ ما میراث دارابن سیناها وبیرونی ها وبغدادی ها وشهرستانی هااست که با معتقدان سایر ادیان ومکاتب بحث قلمی ورسانه ای در حد امکانات آن زمان داشتند.کجای تاریخ اسلام ترس از گفتگو ومبادله افکار وبه جای آن ناسزا گفتن بارقیب ومقهور شدن وجود داشته است.آیا سانسور وفیلتر وپارازیت که امواج بیماری زا تولید می کند،حکمت وموعظه حسنه است؟آیا جلوگیری از پخش برنامه های ماهواره ای واینترنتی جدال باللتی هی احسن است یامبارزه انفعالی واعلام ناتوانی درمجادله ؟ بنظر می رسد ما خودمان باید به اصل آزادی بیان ، قویا معتقد باشیم.دین وآیین ما مسلمانان تشنه فضای باز علمی وسیاسی بوده است.درصدر اسلام مشرکین بودند که تاکید می کردند پنبه در گوش هایشان بگذارند تا مبادا قرآن آنهاراسحرنماید !وبا هیاهو وبلوااز پخش آیات الهی توسط مسعودبن عکرمه هاجلوگیری می کردند .مگر اکنون چه شده است آیا جهان کفر واستکبار العیاذ بالله پیامی قوی تر از قرآن واسلام آورده است یا ما مسلمانان توان مبارزه علمی ورسانه ای رااز دست داده ایم؟قطعا باید اذعان کنیم که یا ما خودباوری نداریم وترس مان آن است که پیام آنها جذابیت بیشتری از ما دارد یا این که توان توسعه قدرت رسانه ای نداریم یا از رسانه وخصوصی سازی آن بیمناک هستیم.برای توسعه مبارزه رسانه ای راهکارهای زیر پیشنهاد می شود:

1-اصل آزادی بیان رادر سطح جهانی وداخلی تقویت نموده وخود به اصل آزادی بیان واندیشه معتقد باشیم.یقین داشته باشیم فطرت انسان ها پیام آسمانی اسلام وجمهوری اسلامی را می پذیرد.درپرتو آزادی قطعا ما برنده ی میدان هستیم.

2-درروش های کنونی پارازیت وسانسور وفیلترینگ وبدترازهمه ورود به ساختمان هاوپشت  بام های مردم ومداخله در حریم خصوصی تجدید نظر نماییم.البته سانسور برنامه های مبتذل وغیر اخلاقی از کلیت آزادی بیان خارج است.

3-براساس صدراصل 44 قانون اساسی  وتفسیر ذیل اصل 44نسبت به آزادسازی فضای رادیویی ورسانه ای اقدام واجازه سرمایه گذاری به بخش خصوصی متعهد ومسلمان داده شود.دولت به تنهایی نمی تواند دربرابر غول های رسانه ای جهانی بایستد.استفاده از توان بخش خصوصی وتولید برنامه توسط صاحبان اندیشه وروزنامه نگارن داخلی می تواند میدان رااز دست شبکه های فارسی زبان خارجی وابسته به اجانب بگیرد.